वेगवेगळ्या बरपावळींनी दक्षयज्ञाची कथा सांगल्या पूण ताचो सार म्हळ्यार शिवाचें लग्न दक्षिण परशक्तीच्या अवताराच्या दक्षिणायन/सतीकडेन जाल्लें, जी शक्तिभक्तांनी शुध्द आदिम ऊर्जा मानतात. (आदि परशक्तीक परम शक्ती, आदि शक्ती, महाशक्ती , महादेवी, महागौरी, महाकाली, वा सत्यम शक्ती अशेंय म्हण्टात).
दक्षयानाचो बापूय दक्ष हाका शिवाच्या चड तपस्वीपणाक लागून शिवाकडेन लग्न जावंक ना. देखून दक्षान यज्ञ विधी केलो तेन्ना ताणें आपली धूव सती आनी शिवा सोडल्यार पुराय कुटुंबाक आपयले. पूण सती यज्ञ सुवाळो आयकून तरी गेलो. ती हाजीर आशिल्ल्यान तिच्या बापायक राग आयलो आनी सतत तिका वचपाक बोवाळ केलो. हाका लागून सतीचो राग आयलो की तिणें आपल्या आदि परशक्ती रुपांत परतून येवन आपलें मर्त्य शरीर रूप सती यज्ञ उज्याचेर अशे तरेन लासलें की ती खर ज्वालामुखींत जमनीर कोसळ्ळी.
दक्ष यज्ञांत ‘हानी’ सोदून काडप
सतीचो लास शिवाक दुख्खाचो आघात जालो. ताणें आपली प्रिय सती गमायल्ली. देखून शिवान भयानक “तांडव” वा नाशाचो नाच केलो आनी शिवान जितलो नाचलो तितलोच नाश जालो. ताच्या तांडवाक लागून फुडल्या दिसांनी व्हड प्रमाणांत विध्वंस आनी मरण आयलें. आपल्या लुकसाणाक लागून जाल्ल्या दुख्खान आनी रागान शिवान सतीचें शरीर व्हरून ताचे वांगडा विश्वांत भोंवतालें. विष्णून कुडीचे ५१ भाग कापून उडयले आनी ते धर्तरेचेर पडून शक्तिपीठांक पवित्र स्थळ जाले. हीं ५१ पवित्र थळां आयज वेगवेगळीं शक्ति देवळां म्हणून शिवान सती गमावन जें लुकसाण जालें ताचो उगडास करतात.
दक्षयज्ञांत आमी देव आनी देवी एकामेकांक मरण येतकच जें लुकसाण करतात ताची आमी कदर करतात. पूण आमी सगळेच आपल्या प्रिय व्यक्तीक मरण येवन वतात. तुमी आवडटात असो कोणूय सोडून गेल्यार तुमी कितें करतात? तुमी निराश जावन हार मानतात? रागान लाश आउट? तांकां परत मेळोवपाचो यत्न करप?
देवाचें कितें? आमच्यांतलो एकलो आपल्या राज्यांत वचून गेलो तेन्ना ताका काळजी आसा वा ताका लेगीत लक्षांत येता?
जेजू ‘हानी’ च्या भिंगांतल्यान शिकयता.
देवाक कशें दिसता आनी तो कितें करता तें दाखोवंक जेजून जायत्यो बोधकथा सांगल्यो जाका लागून तो आमच्यांतल्या एका मनशाक लेगीत गमावचो ना.
ताच्या शिकवणांचें बळगें जाणवपाक आमी लक्षांत दवरूंक जाय की पवित्र लोक चड करून नाशिल्ल्या लोकां पासून वेगळे रावतले, जाका लागून ते अशुध्द जावचे नात. तांकां अशुध्दतायेक लागून वचून गेल्ले अशें दिसतालें. जेजूच्या काळांत धर्म कायद्याच्या आचार्यांचेर हें खरें आशिल्लें. पूण जेजून शिकयल्लें की आमची शुध्दताय आनी नितळसाण सगळ्यांत मुखार आमच्या काळजाची गजाल , आनी सक्रियपणान विधीपुर्वक निवळ नाशिल्ल्या लोकां वांगडा आसपाचो यत्न केलो. सुवार्तेंत ताचो त्या अशुध्द लोकां कडेन आशिल्लो संबंद आनी धर्मीक शिक्षकांची प्रतिक्रिया अशे दोनूय प्रकार कशे नोंद केल्यात तें पळयात.
कर वसुली करपी आनी हेर कुकर्मो पापी लोक चड करून जेजूची शिकवण आयकुपाक येताले. २ ताका लागून फरीसी आनी धर्मीक कायद्याचे शिक्षक तांकां कागाळ करपाक लागले की तो अशा पातक लोकां कडेन मेळटालो-तांकां जेवता लेगीत!
लुकास15:1-2
जेजू पापी लोकांक कित्याक येवकार दितलो आनी तांकां कित्याक जेवतलो? ताका पातकाची मजा आयली काय? जेजून आपल्या टिकाकारांक तीन बोधकथा सांगून जाप दिली.
गमावल्ल्या मेंढराची बोधकथा
देखून जेजून तांकां ही काणी सांगली: ४ “एकल्या मनशाक शंबर मेंढरां आसलीं आनी तातूंतली एक मेंढरां वचून गेली जाल्यार तो कितें करतलो? तो हेर णव्वद मेंढरां रानांत सोडून गेल्ल्याक सोदपाक वचचो ना ? ‘म्हज्या गमावल्ली मेंढरां मेळ्ळीं म्हणून म्हजे वांगडा खोशी जा.’ ७ तेच तरेन, पश्चाताप करून देवा कडेन परतून येवपी एका गमावल्ल्या पातककाराक लागून सर्गार चड खोस आसा, हेर णव्वद नीती आनी पयस वचूंक नाशिल्ल्या णव्वद लोकां परस!लुकास15:3-7
हे काणयेंत जेजू आमकां मेंढरां कडेन तुळा करता आनी ताका गोठाणी म्हूण करता. खंयच्याय गोठाण्यान आपल्या गमावल्ल्या मेंढरांक सोदपाक वचपा सारको तो स्वता गमावल्ल्या लोकांक सोदपाक भायर सरता. घडये तुमी कांय पातकांत सांपडल्यात आसतले – तुमच्या कुटुंबांतल्या कोणाकूच खबर नाशिल्ल्या गुपीत पातकांत लेगीत. वा घडये तुमचें जिवीत, सगळ्या समस्यां सयत, इतलें गोंदळाचेंच आसतलें की तें तुमकां गमावपाची भावना सोडून वता. ही काणी आशा दिता कारण जेजू तुमकां मजत करपाक सोदता हें तुमकां कळूं येता. हानी तुमचो नाश करचे पयलीं तो तुमकां सोडवंक सोदता. तो तशें करता कारण तुमी गमले तेन्ना ताका लुकसाण जाणवता.
मागीर ताणें दुसरी काणी सांगली.
गमावल्ल्या नाण्याची बोधकथा
“वा समजा एका बायलेक धा रुप्याचीं नाणीं आसात आनी एक नाणें गमायलें. ती दिवो पेटयतली आनी पुराय घर झाडून ती मेळटले मेरेन बारीकसाणेन सोद घेतली ना? ९ आनी ती मेळ्ळ्या उपरांत ती आपल्या इश्टांक आनी शेजाऱ्यांक आपोवन म्हणटली, ‘म्हजें गमावल्लें नाणें मेळ्ळां म्हणून म्हजे वांगडा खोशी जा.’ १० तेच तरेन एक पातककार लेगीत पश्चात्ताप करता तेन्ना देवाच्या देवदूतां मुखार खोशी जाता.”लुकास15:8-10
हे काणयेंत आमी मोलादीक पूण गमावल्लें नाणें आनी तोच नाणें सोदपी. घरांत खंय तरी नाणें वचून गेलें तरी तें नाणें वचून गेल्लें हें ताकाच ‘कळना’. ताका लुकसाण जाणवना. बायलेकच लुकसाणाची भावना जाणवता आनी देखून ती सगळ्या गजालीं सकयल आनी फाटल्यान पळयतना खूब बारीकसाणेन घर झाडटा, तें मोलादीक नाणें मेळना मेरेन समाधान ना. घडये तुमकां गमाल्ल्याचें ‘भावना’ नासता. पूण खरें म्हणल्यार आमी सगळ्यांनी पश्चात्ताप करपाची गरज आसा आनी तुमी पश्चात्ताप करूंक ना जाल्यार मागीर तुमी गमाल्यात, तुमकां तें जाणवलें वा ना. जेजूच्या नदरेंत तूं मोलादीक पूण गमावल्लें नाणें आनी ताका लुकसाण जाणवता म्हणून तुमकां पश्चात्ताप स्पश्ट करपाक सोदता आनी वावुरता.
ताची तिसरी कथा सगळ्यांत चड नामनेची.
गमावल्ल्या पुताची बोधकथा
११ मुद्दो आनीक स्पश्ट करुंक जेजून तांकां ही काणी सांगली: “एक मनशाक दोन पूत जाले, १२ धाकल्या पुतान आपल्या बापायक सांगलें, तुज्या संपत्तींतलो म्हजो वाटो आतां तुज्या मरणा आदीं जाय. देखून ताच्या बापायन आपली संपत्ती आपल्या पुतांमदीं वांटपाक मान्यताय दिली.
१३ “कांय दिसांनी हो धाकटो पूत आपली सगळी वस्तू एकठांय करून पयसुल्ल्या देशांत गेलो आनी थंय ताणें आपले सगळे पयशे रानटी जिणेंत वाया घाले, १४ ताचे पयशे सोंपतकच जमनीचेर व्हड दुकळ पडलो आनी ताका उपाशीं पडपाक लागलो.१५ ताणें थळाव्या शेतकाराक ताका भाड्यान घेवपाक समजायलो आनी त्या मनशान ताका दुकरांक पोसपाक आपल्या शेतांत धाडलो.१६ त्या तरणाट्यान इतलो उपाशी जालो की तो दुकरांक खावपाक दितालो तीं फळां लेगीत ताका बरी दिसतालीं पूण कोणेंच ताका कांयच दिलें ना.
१७ “निमाणें जेन्नां ताका होश आयलें तेन्ना ताणें मनांत म्हणलें, ‘घरांत भाड्याच्या नोकरांक लेगीत उरिल्लें जेवण मेळटा आनी हांगा हांव उपाशीं मरतां! ’ १८ हांव म्हज्या बापाय कडेन घरा वचून म्हणटलो, “बापूय, हांवें सर्ग आनी तुजें दोगांय आड पातक केलां, १९ आनी हांव आतां तुजो पूत म्हणपाक पात्र ना. कृपा करून म्हाका भाड्याचो नोकर म्हूण घेवचो.”’ अशें म्हण्टात.
२० “म्हळ्यार तो आपल्या बापाय कडेन घरा परतलो. आनी तो अजून पयस आसतना ताच्या बापायक ताका येताना पळेलो.मोगान आनी करुणान भरून ताणें आपल्या पुता कडेन धांवून ताका आलिंगन दिलें आनी ताका चुंबन घेतलें. २१ ताच्या पुतान ताका म्हणलें, ‘ बापा, हांवें सर्ग आनी तुजें दोगांय आड पातक केलां आनी हांव आतां तुजो पूत म्हणपाक पात्र ना. [ b ]
२२ “पूण ताच्या बापायन नोकरांक म्हळें: ‘बेगीन! घरांतलो सगळ्यांत बरो चोळो हाडून ताका घाल, ताच्या बोटाक मुदी आनी पांयांक चप्पल घेवन. २३ आनी आमी चरबी घालून दवरल्ल्या वासराक मार . म्हणून पार्टी सुरू जाली.
२५ “मजें व्हडलो पूत शेतांत काम करतालो. घरा परततना ताका घरांत संगीत आनी नाच आयकलें, २६ आनी ताणें एका नोकराक कितें चल्लां तें विचारलें. २७ ‘तुजो भाव परत आयला’ अशें ताका सांगलें, ‘आनी तुज्या बापायन चरबीदार वासराक मारला, तो सुरक्षीत परत येवपाक लागून आमी सण मनयतात.
२८ “व्हडलो भाव रागान भितर सरलो ना, ताच्या बापायन भायर येवन ताका विनवणी केली, २ ९ पूण ताणें जाप दिली, ‘ह्यो सगळ्यो वर्सां हांव तुजे खातीर गुलाम जालां आनी तुवें सांगिल्लें एकूय काम करपाक एक फावटीय न्हयकार दिलो ना वेश्यांचेर तुमचे पयशे, चरबीदार वासराक मारून सण मनयतात!’
३१ “ ताच्या बापायन ताका म्हळें: ‘पळे, प्रिय पूत, तूं सदांच म्हजे कडेन रावला आनी म्हजे कडेन आशिल्लें सगळें तुजें .लुकास15:11-32
हे काणयेंत आमी एक तर व्हडलो, धर्मीक पूत वा पयस वचपी धाकटो पूत. व्हडलो पूत सगळ्यो धर्मीक पुजा करतालो तरी ताका आपल्या बापायचें मोगाळ काळीज केन्नाच समजलें ना. धाकल्या पुताक घर सोडून स्वातंत्र्य मेळटा अशें दिसलें पूण ताका उपाशी आनी अपमानांत गुलाम जाल्लो मेळ्ळो. मागीर ताका ‘होशांत आयलें’ आनी ताका कळ्ळें की तो परत आपल्या घरा वचूंक शकता. परत वचून पळयल्यार पयले सुवातेर तो वचप चुकीचो अशें कळटलें आनी हें मान्य करपाक नम्रताय जाय पडटली. स्वामी जॉन इतल्या धाडसान शिकयल्लो ‘पश्चाताप’ म्हणल्यार खरो अर्थ हाचे वयल्यान स्पश्ट जाता .
जेन्ना ताणें आपलो अभिमान गिळ्ळो आनी बापाय कडेन परतलो तेन्ना ताका मोग आनी मान्यताय ताणें आशेल्ल्या परस इतलो चड दिसलो. चप्पल, चोळो, मुदी, मेजवानी, आशीर्वाद, मान्यताय – हीं सगळीं मोगाक येवकार दिवपाची गजाल उलयतात. हाका लागून देव आमचेर इतलो मोग करता, आमी आपल्या कडेन परत वचूंक सोदता हें समजूंक मदत जाता. तातूंत आमी ‘पश्चाताप’ करचे पडटात पूण जेन्ना आमी पश्चात्ताप करतात तेन्ना आमकां तो आमकां घेवपाक तयार मेळटलो.
आदि परशक्ती आनी शिव सारकिल्ल्यो शक्तिशक्ती लेगीत मरणान आपलें विरह मात करूंक शकली ना हें दक्षयज्ञांत आमकां दिसता. धर्तरेचेर पडपी सीतेचे ५१ शक्ति कुडीचे अवयव आमच्या काळामेरेन लेगीत हे गजालीची गवाय दितात. हें निमाणें ‘गमावप’. ह्याच प्रकारच्या ‘गमावल्ल्या’ मनशां थावन जेजू आमकां सोडवंक आयलो. तो त्या निमाण्या दुस्मानाक तोंड दिताना आमी हें पळयतात – मरण स्वता.