जेजू राजपदाचो दावो करून आनी सगळ्या राश्ट्रांक उजवाड म्हूण जेरुसलेमांत प्रवेश केल्लो. इतिहासांतलो एक बोवाळ करपी सप्तक हाका लागून सुरू जालो, आयज लेगीत जाणवता. पूण ताणें फुडें देवळांत केल्ल्या कामाक लागून फुडाऱ्यां कडेन ताचो उकळपी संघर्श स्फोट जालो. त्या देवळांत कितें घडलें तें समजून घेवपाक आमी ताची तुळा आयच्या गिरेस्त आनी लोकप्रिय देवळां कडेन करची.
भारताचीं गिरेस्त & नामनेचीं देवळां
बृहदीश्वराचें देवूळ
( Rajarajesvaram or Peruvudaiyār Kōvil ) हें तमिळ राजा राजा राजा चोल १ हाणें (इ.स. १००३-१०१०) बांदलें आनी ताका लागून तें राजदेवूळ जालें. ताच्या बांदकामा फाटल्यान राजा आनी राज्य हांची सत्ता आनी साधनां आशिल्ल्यान तें राजदेवूळ व्हडलें आशिल्लें, तें व्हड प्रमाणांत कापल्ल्या ग्रेनाइट फातरांतल्यान बांदिल्लें. पुराय जातकच बृहदीश्वर देवूळ भारतांतलें सगळ्यांत व्हडलें आशिल्लें आनी आयज “
व्हड जिवीं चोल देवळां “ चें सगळ्यांत बरें उदाहरण मानतात.
माउंट कैलासा हांगाच्या ताच्या नेमान घराक पूरक म्हूण शिवाचें दक्षिणेचें घर म्हणून बांदिल्लें हें घर मालक, घरमालक आनी पयशे रिणा दिवपी म्हणूनय काम करतालें. ह्या वावराक लागून बृहदीश्वर देवूळ दक्षिण भारताखातीर एक मुखेल अर्थीक संस्था जावन ताचेकडेन खूब गिरेस्तकाय जोडली. राजाच्या सरकारान राजदेवळांतल्या कर्मचाऱ्यांची नेमणूक केली, जे बरे तरेन व्याख्या केल्ल्या अधिकारांभितर आनी जापसालदारक्यांभितर काम करताले. ताका लागून ह्या देवळा सारकी मालमत्ता, भांगर आनी रोख पयशे हेर खंयच्याच देवळांत नाशिल्ली, जो मेरेन…
वेंकटेश्वर देवूळ
हें तिरुपति , आंध्र प्रदेश हांगा आसा. हें देवूळ वेंकटेश्वराक (बालाजी, गोविंद, वा श्रीनिवास) अर्पण केल्लें आसा. ह्या देवळाचीं हेर नांवां अशीं: तिरुमाला देवूळ तिरुपति देवूळ , आनी तिरुपति बालाजी देवूळ . ह्या देवळापसून मेळपी येणावळीचो उपेग करपी आंध्र प्रदेश सरकाराचो ताचेर नियंत्रण आसा. वेंकटेश्वर देवूळ भारतांतलें सगळ्यांत गिरेस्त देवूळ आसून संवसारांतल्या गिरेस्त धर्मीक संस्थांमदीं अशें म्हण्टात.
हांगा नेमान दिसाक एक लाख लोक आकर्शीत जातात आनी भक्तांकडल्यान चड करून रोख आनी भांगराच्या रुपांत, पूण केंसांच्या रुपांतय भरपूर अर्पण मेळटात. थळाव्या चलये कडेन लग्न जावन वेंकटेश्वर हुंडो रिणाच्या सापळ्यांत पडलो हे कथेंतल्यान हें उबें जालां. जायते भक्त ताचे खातीर त्या व्याजांतलो कांय वांटो फारीक करपाक आदार करतात अशें मानतात. कोवीड-19 कडेन देवळ कठीण काळांत पडलां आनी 1200 कामगारांक काडून उडोवचे पडल्यात .
पद्मनाभस्वामीचें देवूळ
केरळांतल्या गिरेस्त देवळांच्या वळेरेंत हालींच्या काळांत पयल्या क्रमांकाचेर पावलां. ह्या देवळांत आदि शेष नागाचेर निहित पद्मनाभस्वामी , मुखेल देवता आसा. ताचो सगळ्यांत व्हडलो उत्सव म्हळ्यार लक्ष दीपम , वा एक लाख दिवे जो दर 6 वर्सांनी जाता. 2011 वर्सा सरकारी अधिकाऱ्यांनी पद्मनाभास्वामी देवळाच्या गुप्त जमनीपोंदाच्या तिजोऱ्यांनी हिरे, भांगराचीं नाणीं, भांगराच्यो मूर्ती, दागिने आनी हेर गिरेस्तकायेचे पोतये आशिल्ले खजिनो मेळ्ळे अशें जाहीर केलें . आतां तज्ञांनी ताची किंमत 20 अब्ज डॉलर अशें अदमास काडलां.
हिब्रू लोकांचें देवूळ
हिब्रू लोकांचें एकूच देवूळ आशिल्लें आनी तें जेरुसलेमांत आशिल्लें. बृहदीश्वराभशेन हें एक राजदेवूळ आशिल्लें, तें राजा सोलोमन हाणें इ.स.प. ही एक विस्तारीत बांदावळ आशिल्ली आनी तातूंत जायतीं कोरीव कामां, अलंकार आनी खूब भांगर आशिल्लें. पयलें देवूळ नश्ट जाले उपरांत सारकेच त्याच सुवातेर हिब्रू लोकांनी दुसरें देवूळ बांदलें . बळिश्ट हेरोद व्हडल्यान ह्या देवळाचो खूब विस्तार केलो, देखून जेजूच्या प्रवेशा वेळार हें देवूळ रोमन साम्राज्यांतली एक प्रभावी बांदावळ आशिल्ली, पुराय वाठारांत भांगरान व्हड प्रमाणांत सजयल्ली. रोमन साम्राज्याच्या सगळ्या वाठारांतल्यान ज्यू यात्रेकरुंचो आनी पर्यटकांचो स्थिर प्रवाह फुगून थारायिल्ल्या सणांनी भोंवडेकारांचो हुंवार जालो. अशे तरेन देवळाचे पुजेक गिरेस्त उद्देगांत रुपांतरीत करपी पाद्री आनी पुरवणदारांची व्हडली कामगार आशिल्ली.
गिरेस्तकाय, प्रतिश्ठा, सत्ते आनी भव्यतायेन हें देवूळ बृहदीश्वर, वेंकटेश्वर आनी पद्मनाभस्वामी देवळांभशेन आशिल्लें.
तरी हेर गजालींनी तें वेगळें आशिल्लें. पुराय भुंयेंतल्यान तें एकमेव देवूळ आशिल्लें. ताच्या आवारांत मुर्ती वा मूर्ती नाशिल्लीं. हातूंतल्यान देवाचे पुर्विल्ले हिब्रू प्रवक्ते ताच्या राबित्याविशीं नेमान कितें दावो करताले तें दिसून आयलें.
अशें प्रभु म्हणटा:
“सर्ग म्हजें सिंहासन आनी धर्तरी म्हजें पावलां,तुमी म्हजे खातीर बांदतले तें घर खंय , म्हजें विसव खंय आसतलें
? हें प्रभू सांगता.इजायास 66:1-2 अ
देव रावतालो थंय हें देवूळ नाशिल्लें. ताचे बदला मनशाक देवाचो सामना करपाक मेळटालो, जंय ताची उपस्थिती सक्रिय आशिल्ली. थंय देव सक्रिय एजंट आशिल्लो, उपासक न्हय.
सक्रिय एजंट चांचणी: देव वा यात्री?
असो विचार करात. बृहदीश्वर, वेंकटेश्वर आनी पद्मनाभस्वामी देवळांनी वतना भक्त खंयच्या देवाची पुजा करतले तें वेंचून काडटात. देखीक- बृहदीश्वर शिवाक समर्पित आसलें तरी तातूंत हेर देवता आसात, तातूंत: विष्णु, गणेश, हरिहरा (अर्दो शिव, अर्दो विष्णु), सरस्वती. देखून बृहदीश्वरांत प्रवेश करतना खंयच्या देवांची पुजा करची हाची भक्ती अपेक्षा करतात. तांणी सगळ्यांक, कांय जाणांक वा आपल्या आवडीच्या खंयच्याय संयोजनाक नमन करूं येता. जायते मुर्ती आशिल्ल्या ह्या सगळ्या देवळांनी हें खरें. देवता वेंचपाचो भार यात्रीचेर आसता .
तेभायर ह्या देवळांनी खंयच्या प्रकारचें वा कितलें दान दिवप हें भक्तूच वेंचून काडटात. यात्री, राजा आनी अधिकारी दरेकल्यान कितें दितले तें थारायिल्ल्यान शेंकड्यांनी वर्सां हीं देवळां गिरेस्त जाल्यांत. देवळांतल्या देवांनीच खंयचें भेटवस्तू दिवचें हें सांगिल्लें ना.
आमी देवांची पुजा करपाक तीर्थयात्रा करतात तरी आमी केन्नाच देवांक आमकां वेंचून काडटले अशी अपेक्षा नाशिल्ल्यान देवता प्रत्यक्षांत अशक्त आसात अशें वावुरतात; बगर आमी तांकां वेंचून काडटात.
देवळांतलो सक्रिय एजंट कोण, देव वा यात्री अशें विचारपाच्या ह्या ऑप्टिकाक लागून, पॅशन वीकाच्या सोमारा, 2 व्या दिसा जेजू कडेन कितें घडलें तें आमी समजूंक शकतात. त्या देवळाच्या देवान, सर्ग आनी धर्तरी तयार केल्ल्यान ताका आनी गरजेचें दान वेंचून काडलें . हें मतींत घेवन आमी त्या दिसाच्या घडणुकांचो नियाळ घेतात.
त्या दिसा कोंबडे वेंचून काडप
जेजू जेरुसलेमांत प्रवेश केलो आयतारा , निसान ९, पवित्र सप्तकाचो पयलो दीस. पुर्विल्ल्या हिब्रू वेदांनी दुसऱ्या दिसा म्हळ्यार 10 निसान दिसा खातीर नेम दिल्ले आनी ताका लागून तो तांच्या पंचांगांत वेगळो थारलो. पंदराशें वर्सां आदीं देवान मोयजेसाक येवपी पास्काचो उत्सव कसो तयार करचो तें सांगिल्लें . देवान सांगिल्लें:
इज्रायल लोक इजिप्तांत आसतनाच, सर्वेस्परान मोयजेस आनी आहारूक फुडली सुचोवणी दिली: २ “आतां सावन हो म्हयनो तुमकां वर्साचो पयलो म्हयनो आसतलो. ३ ह्या म्हयन्याच्या धाव्या दिसा दरेका कुटुंबान बळी दिवपा खातीर एक कोंबडो वा बोकडो वेंचून काडचो, दरेका घरा खातीर एक जनावरां वेंचून काडचो.निसर्ग 12:1-3
… आनी फकत त्या दिसा
निसान हो ज्यू वर्साचो तो पयलो म्हयनो. ताका लागून, मोयजेसा थावन दरेक ज्यू कुटम निसान १० तारखेक येवपी पास्को फेस्ता खातीर आपलें कोंबडो वेंचून काडटाले.तांणी फकत त्या दिसा वेंचून काडटाले . तांणी त्या जेरुसलेम देवळाच्या संकुलांत पास्कोच्या कोंब्यांक वेंचून काडले – सारकें जंय अब्राहमाच्या बळीन जेरुसलेम बऱ्याच आदीं पवित्र केल्लें. एका विशिश्ट सुवातेर, एका स्पश्ट दिसा (निसान १०) ज्यू लोक येवपी पास्काच्या उत्सवा खातीर (निसान १४) आपलें कोंबडो वेंचून काडटाले.
तुमी कल्पना करतात तशें, लोकांची आनी जनावरांची व्हडली गर्दी, विनिमय करपाचो आवाज, चलन विनिमय 10 निसान दिसा देवूळ एक उन्मादी बाजारांत रुपांतरीत करतलो. बृहदीश्वर, वेंकटेश्वर आनी पद्मनाभस्वामी देवळांनी आयज दिसपी कार्यावळी आनी यात्रेकरू तुळा केल्यार शांत दिसतले.
जेजू वेंचून काडला – देवूळ बंद करून
त्या दिसा जेजून कितें केलें तें सुवार्तेंत बरयलां. जेन्ना तातूंत ‘दुसऱ्या सकाळीं’ अशें सांगलां तेन्ना हो ताच्या जेरुसलेमांत राजकीय प्रवेशा उपरांतचो दीस आशिल्लो , देवळांत पास्कोच्या कोंब्यांक वेंचून काडपाचो दीस, निसानाच्या 10 व्या दिसा .
देखून जेजू जेरुसलेमांत आयलो आनी देवळांत गेलो (निसान ९) . सगळें भोंवतणीं बारीकसाणेन पळेवन दनपारां उसरां जाल्ल्यान तो भायर सरलो. मागीर तो बारा शिश्यां सयत बेथानीक परतलो…मार्क 11:11
दुसऱ्या दिसा सकाळीं (निसान १०) …
मार्क 11:12 अ
जेरुसलेमांत परत पावले तेन्ना जेजू देवळांत भितर सरलो आनी बळी दिवपा खातीर जनावरां विकतें घेवपी आनी विकपी लोकांक धांवडावपाक लागलो. ताणें पयशे बदलपी लोकांचीं मेजां आनी पारवें विकपी लोकांचीं खुर्ची उडयलीं, १६ आनी सगळ्यांक देवळाक बाजारपेठ म्हूण वापरपाक आडायले. १७ ताणें तांकां म्हळें, “शास्त्र सांगता, ‘ म्हज्या देवळाक सगळ्या राष्ट्रां खातीर मागणें करपाचें घर म्हणटले ,’ पूण तुमी तें चोरांचें गुहेंत केलां.”
मार्क11: 15-17
जेजू सोमारा, निसान १० तारखेक देवळांत गेलो आनी उमेदीन वेपारी वावर बंद केलो. खरेदी-विक्रीक लागून खास करून हेर राश्ट्रांच्या प्रार्थनेक आडखळ निर्माण जाल्ली. Being a Light for these nations , ताणें वेपार थांबयली ती आडखळ मोडली. पूण एकाच वेळार कितें तरी पळोवंक नाशिल्लें घडलें, जें आमकां स्वामी जॉन जेजूक वळखून घेतिल्लें हें पदवीन कळटा .
देव आपल्या कोंब्याक वेंचून काडटा
ताची घोशणा करतना जॉनान म्हणिल्लें:
दुसऱ्या दिसा जुांवान जेजू आपल्या कडेन येताना पळेलो आनी म्हणपाक लागलो, “पळयात, संवसाराचें पातक काडून उडोवपी देवाचें कोंबडो !
जुांव1:29
जेजू ‘देवाचें कोंबडो’ आशिल्लो. अब्राहमाच्या बळींत , अब्राहमाच्या पुताच्या जाग्यार कोंब्याक वेंचून काडिल्लो देवानच. देवूळ ह्याच सुवातेर आशिल्लें. जेजू निसान १० दिसा देवळांत भितर सरलो तेन्ना देवान ताका आपलो पास्काचो कोंबडो म्हूण वेंचून काडलो . वेंचून येवपाक ताका ह्याच दिसा देवळांत आसचो पडटालो.
तो आशिल्लो.
देवाच्या निवड उलोवपाची भाकीत बऱ्याच आदीं जाल्ली:
बळी आनी अर्पण तुका जायनासलें— पूण म्हजे कान तुवें उगडल्यात— तुका जाय नाशिल्ले होमबळी आनी पातक बळी.
७ तेन्नां हांवें म्हणलें, “हांव हांगा आसां, हांव आयलां, हें पुस्तकांत म्हजे विशीं बरयलां.
८ म्हज्या देवा, तुजी इत्सा करुंक हांव इत्सा करतां, तुजो कायदो म्हज्या काळजा भितर आसा.”स्तोत्रां 40:6-8
देवळाच्या कार्यावळींक भेटवस्तू आनी अर्पणांवरवीं आदार मेळटा. पूण ही केन्नाच देवाची मुखेल इत्सा नाशिल्ली. भाकीतांतल्यान ताका एका खाशेल्या मनशाची इत्सा आसा अशें दिसतालें . देव ताका पळयतलो तेन्ना तो ताका आपयतालो आनी ही व्यक्ती जाप दितालो. जेजून देवूळ बंद केलें तेन्ना अशें घडलें. भाकीतान ताचो अदमास काडलो आनी उरिल्ल्या सप्तकांत घडणुको घडिल्ल्या पद्दतीन तें दाखयलें.
जेजून देवूळ कित्याक बंद केलें
ताणें कित्याक केलें? जेजू इजायासाच्या आपल्या उताऱ्यान जाप दिता, ‘ म्हज्या घराक सगळ्या राष्ट्रां खातीर मागणें घर म्हणटले ‘. पुराय भाकीत वाचात (ताच्या उताऱ्याक रेखांकन करून).
आनी जे परकी लोक ताची सेवा करुंक,प्रभूच्या नांवाचो मोग करुंक आनी ताचे सेवक जावंक स्वताक बांदून दवरतात ,जे सगळे सब्बाथाक अपवित्र करिनासतना पाळटात आनी म्हज्या कराराक घट्ट धरतात—
७ हीं हांव म्हज्या पवित्र दोंगरार हाडून म्हज्या मागणें घरांत तांकां खोशी दितलों तांचे होमबळी आनी बळी म्हज्या वेदीचेर मान्य जातले; कित्याक म्हज्या घराक सगळ्या राष्ट्रां खातीर मागणें करपाचें घर म्हणटले .”इजायास56:6-7
‘पवित्र दोंगर’ मोरिया दोंगर आशिल्लो , जंय देवान अब्राहामा खातीर कोंबडो वेंचून काडिल्लो . ‘मागणेंचें घर’ हें देवूळ आशिल्लें, जें जेजून निसानाच्या १० दिसा भितर सरलो.पूण फकत ज्यू लोकांकच देवळांत भितर सरून देवाची देवाची भक्ति करपाक मेळटाली. पूण ‘परकी’ (बिगर ज्यू) एक दीस आपलीं देणगीं ताणें मान्य केल्लीं दिसतलीं अशें इजायासान पयलीं पळयल्लें. इजायासा वरवीं जेजून जाहीर केलें की ताच्या बंद केल्यार बिगर ज्यू लोकांक हो प्रवेश मेळटलो. हें कशें जातलें तें फुडल्या दिसांनी स्पश्ट जाता.
पवित्र सप्तकांतले फुडले दीस
आमी त्या सोमाराच्यो घडणुको काळरेखेंत जोडटात, वयल्या वटेन पास्को कोंबडो निवडपाचे नेम आनी सकयले वटेन जेजून देवूळ बंद करप घालतात.
जेजूच्या बंदीचो परिणाम सुवार्तेंत नोंद केला:
मुखेल याजक आनी कायद्याचे शिक्षक हें आयकून ताका मारपाचो मार्ग सोदपाक लागले , कारण तांकां ताचो भंय दिसतालो, कारण ताची शिकवण पळोवन सगळी गर्दी अजापीत जाली.मार्क11:18
देवूळ बंद करतना जेजून फुडाऱ्यां कडेन एक झगडीं स्थापन केली कारण तांणी आतां ताच्या खूनाची कट रचली. आमी पळयतात, दीस 3 च्यान चालू दवरून , जेजून हजारांनी वर्सां तिगून उरपी शाप उचारता.