रचिल्ल्या सगळ्या व्हड महाकाव्यांचो आनी मोगाच्या कथांचो विचार केल्यार रामायण हें वळेरेंत पयल्या क्रमांकाचेर येता हें निश्चीत. ह्या महाकाव्याचे जायते उदात्त आंग आसात: १.
- राम आनी सीता मदलो मोग, २.
- सिंहासनाखातीर झगडचेपरस रानवनवास वेंचपाची रामाची नम्रता,
- रामाचें बरें रावणाच्या वायटा आड खड्डें केलें,
- रावणाच्या बंदखणींत आसतना सीतेची शुध्दताय,
- तिका सोडवपाक रामाचें शौर्य.
बऱ्याच्या वायटाचेर जैत मेळोवपाचो लांब मार्ग, ताच्या नायकांचें चरित्र भायर काडपी पद्दतीन, रामायण हें एक कालबाह्य महाकाव्य केलां. ह्या कारणाक लागून समुदाय दर वर्सा रामलीला करतात, खास करून विजयदशमी ( दशहरा , दसर वा दशैं ) उत्सवांत, चड करून रामचरितमानसासारक्या रामायणांतल्यान मेळिल्ल्या साहित्याचेर आदारिल्ले .
आमी रामायणांत ‘इन’ जावंक शकनात
रामायणाचो मुखेल उणाव म्हळ्यार आमी फकत नाटक वाचूंक, आयकूंक वा पळोवंक शकतात. कांय जाणांक रामलीलांत वांटो घेवंक मेळटा, पूण रामलीला ही खरी कथा न्हय. राजा दशरथाच्या अयोध्या राज्यांतल्या रामायण संसारांत आमी प्रत्यक्षांत प्रवेश करून रामाक ताच्या साहसांत सांगात दिवंक शकतले जाल्यार बरें न्हय?
‘इंटू’ प्रवेश करपाक आमकां आमंत्रण दिल्लें महाकाव्य.
तें शक्य नासलें तरी आनीक एक महाकाव्य आसा, रामायणाच्या प्रमाणांत, जातूंत आमकां प्रवेश करपाक आपयतात. ह्या महाकाव्यांत रामायणाकडेन इतलें सारकेंपण आसा की हें वास्तव जिणेंतलें महाकाव्य समजून घेवपाखातीर आमी रामायणाचो साचा म्हूण उपेग करूं येता. ह्या महाकाव्यांतल्यान पुर्विल्ले हिब्रू वेद तयार जातात, आतां चड करून बायबल अशें म्हण्टात . पूण आमी रावतात त्या संवसारांत हें महाकाव्य खेळटा, ताका लागून आमकां ताच्या नाटकांत प्रवेश मेळटा. आमकां ती नवी आसूं येता देखून रामायणाच्या भिंगांतल्यान तिची काणी, आनी तातूंत आमी केल्ली भुमिका समजूंक शकतात.
हिब्रू वेदः रामायणासारकें मोगाचें महाकाव्य
जायते बाजूक कथानक आशिल्लें महाकाव्य आसलें तरी रामायणाच्या मुळाक लागून नायक राम आनी ताची नायिका सीता हांचेमदीं मोगाची कथा तयार जाता. तेच प्रमाण हिब्रू वेदांनी जायत्या बाजूच्या कथानकांनी व्हडलें महाकाव्य तयार केलें तरी बायबलांतलो मुळावो भाग म्हळ्यार जेजू (नायक) आनी ह्या संवसारांतल्या लोकांची मोगाची काणी जी ताची न्हवरो जाता, जशी सीता रामाची न्हवरो जाली. जशी रामायणांत सीतेची म्हत्वाची भुमिका आशिल्ली, तशीच बायबलांतल्या काणयेंत आमचोय म्हत्वाचो वांटो आसा.
सुरवात: मोग गमावलो
पूण सुरवाती सावन सुरवात करूंया. चडशा रामायण ग्रंथांत सीता धर्तरेवयल्यान आयिल्ले भशेन देव मनशाक धर्तरेंतल्यानच रचलो अशें बायबलांत म्हळां . देवान हें केलें कारण ताका मनशाचो मोग आशिल्लो, ताचे कडेन संबंद जाय आशिल्लो. पुर्विल्ल्या हिब्रू वेदांत देव मनशां कडेन आशिल्ल्या मोगाचें वर्णन कशें करता तें पळयात
हांव तिका म्हज्या खातीर देशांत रोयतलों;हांवें ‘म्हजो प्रिय व्यक्ती न्हय’ अशें म्हणिल्ल्या मनशाक हांव म्हजो मोग दाखयतलों.होसे 2:23
खलनायका कडल्यान नायिका बंदिस्त
पूण देवान ह्या नात्या खातीर मनशाकुळाक रचलो तरी एका खलनायकान हो संबंद नश्ट केलो . रावणान जसो सीतेचें अपहरण करून आपल्या लंके राज्यांत बंदखणींत घाली, तसोच देवाचो विरोधक सैतानान, जाका चड करून असुरासारको नाग म्हणून चित्रीत केल्लो, ताणें मनीसजातीक बंदखणींत हाडलो . ताच्या नियंत्रणा खाला आमची परिस्थिती बायबलांत ह्या उतरांनी वर्णन केल्या.
तुमी तुमच्या उल्लंघनांत आनी पातकांनी मेलेले, 2 तुमी ह्या संवसारांतल्या आनी हवेच्या राज्याच्या राज्यकर्त्याच्या मार्गांक पाळो दितना तुमी जियेताले, जो आत्मो आतां आज्ञाभंग करप्यां मदीं वावुरता. ३ आमी सगळेय एका काळार तांचे मदीं रावताले, आमच्या मासाची तृप्ती पुराय करून आनी ताच्या इत्सा आनी विचारांक पाळो दिवन. हेरां प्रमाण आमीय स्वभावान रागाक पात्र आशिल्ले.इफेजकारांक 2:1-3
येवपी संघर्शाची बांदावळ
रावणान सीतेक आपल्या राज्यांत धरली तेन्ना रामान ताका सोडयतलों आनी ताचो नाश करतलों अशी शिटकावणी दिली. तशेंच, जेन्नां सैतानान आमचो पातक आनी मरण हाडलो, तेन्नां देवान सैतानाक शिटकावणी दिली, मनशाच्या इतिहासाचे सुरवेक, तो ताका कसो नाश करतलो, सीड ऑफ द वुमन वरवीं – ह्या विरोधकां मदल्या संघर्शाचें केंद्र जाल्लें कोडे.
देवान पुर्विल्ल्या काळांत ह्या बीजाच्या येवपाची परतून पुष्टी केली:
तशेंच रामायणांत रावण आनी राम हांचेमदल्या झगड्याचें आयोजकत्व ह्या माध्यमांतल्यान केलें:
- एक अशक्य संकल्पना (दशरथाच्या बायलांक दैवी हस्तक्षेपाबगर गर्भधारणा जावंक शकली ना),
- पुत्राचो त्याग (दशरथाक रानांत वनवास करपाखातीर राम सोडून दिवचो पडलो),
- the rescue of a people (राक्षस सुबाहू हाणें रानांतल्या मुनींचेर, खास करून विश्वामित्राचेर , रामान ताचो नाश जायमेरेन जुलूम केलो),
- राजवंशाची थापणूक (निमाणें राम राजा म्हूण राज्य करपाक पावलो).
नायक आपल्या मोगाक वाचवपाक येता
सुवार्तेंत जेजूक उक्तो केला तो बियाणें व्हर्जिन बायले वरवीं येवपाचें उतर दिल्लें . जशें राम रावणान आडखळून पडल्ल्या सीतेक सोडवंक आयलो, तसोच जेजू मरण आनी पातकांत आडखळून पडपी लोकांक सोडवंक धर्तरेचेर आयलो . रामाभशेन तो दिव्य राजवटीचो आसलो तरी ताणें स्वेच्छेनूच विशेषाधिकार आनी सत्ता रिती केली. बायबलांत ताचें वर्णन अशें केलां
ख्रिस्त जेजू सारकीच मानसिकताय आसची:
६ जो देव स्वभावांत आशिल्ल्यान देवा कडेन समानताय आपल्या फायद्या खातीर वापरपा सारकी गजाल मानली ना;
७ बगर ताणें मनशाच्या रुपान तयार जावन नोकराचो स्वभाव घेवन स्वताक कांयच केलें ना. ८ आनी मनशाच्या रुपान दिसून ताणें मरणा मेरेन आज्ञापालन करून स्वताक नम्र केलो- खुर्सार मरण लेगीत!
फिलिप्पैकारांक 2:5ब-8
हारांतल्यान जैत
हांगाच रामायण आनी बायबलांतल्या महाकाव्यांत व्हड फरक आसा. रामायणांत राम शक्तीच्या बळान रावणाचो पराभव करता. तो ताका वीर झुजांत मारता.
जेजूक जैताचो मार्ग वेगळो आशिल्लो; ताणें हाराच्या मार्गांतल्यान फुडें व्हेलो. शारिरीक झुज जिखचे बदला जेजू शारिरीक मरण मेलो , जशें आदीं भाकीत केल्लें . ताणें हें केलें कारण आमचें बंदखण मरणाकच आसता, देखून ताका मरणाक हारोवपाची गरज आशिल्ली . ताणें मेल्ल्यांतल्यान जिवंत जावन तशें केलें , जें आमी इतिहासीक नदरेन पळोवंक शकतात . आमचे खातीर मरून ताणें आमचे वतीन अक्षरशः स्वताक दिलें. जशें बायबलांत जेजू विशीं सांगलां
ताणें आमकां सगळ्या वायटपणांतल्यान सोडवंक आनी बरें करुंक उमेदीन आपलेच लोक शुध्द करुंक आमचे खातीर स्वताक दिलो.तीतुस 2:14
मोगीचें आमंत्रण…
रामायणांत रावणाचो पराभव जातकच राम आनी सीता परत एकठांय आयले. बायबलांतल्या महाकाव्यांत आतां जेजून मरण हारयल्या उपरांत जेजूय तशेंच तुका आनी म्हाका आपलो जावपाक, भक्तिंत जाप दिवपाक आमंत्रण दिता . हें वेंचून काडपी ताची न्हवरो
घोवांनो, तुमच्या बायलांचो मोग करात, जशें ख्रिस्तान इगर्जेचो मोग केलो आनी तिचे खातीर स्वताक सोडून दिलो 26 तिका पवित्र करुंक, उतरांतल्यान उदकान धुवन तिका निवळ करुंक, 27 आनी तिका एक उजवाडाची इगर्ज म्हूण स्वताक सादर करुंक, दाग वा सुरकुती वा हेर कसलोच दाग नाशिल्ली, पूण पवित्र आनी निर्दोश.इफेजकारांक 5:25-27
हें एक खोलायेन गूढ— पूण हांव उलयतां ख्रिस्ता विशीं आनी इगर्जे विशीं .इफेजकारांक 5:32
…सुंदर & शुध्द जावपाक
रामायणांत रामाक सीतेचो मोग आशिल्लो, कारण ती सोबीत आशिल्ली. तिचें एक शुध्द चरित्रूय आशिल्लें. बायबलांतलें महाकाव्य ह्या संवसारांत उक्तें जाता, आमचे कडेन जे शुध्द न्हय. पूण जेजू अजूनय ताच्या उलोवपाक जाप दिवपी लोकांचो मोग करता, ते सोबीत आनी शुध्द आशिल्ल्यान न्हय, पूण तांकां सोबीत आनी शुध्द करपाक, सकयल दिल्ल्या पात्रान पुराय करपा खातीर
पूण आत्म्याचें फळ म्हळ्यार मोग, आनंद, शांती, सहनशीलता, दयाळपण, बरेंपण, विस्वास, २३ सौम्यपण आनी आत्मसंयम. अशा गजालीं आड कायदो ना.गलातीकारांक 5:22-23
…अग्नी परीक्षा उपरांत
रावणाच्या हार उपरांतच सीता आनी राम परतून एकठांय आयले तरी सीतेच्या सद्गुणाविशीं प्रस्न उप्रासले. रावणाच्या नियंत्रणाखाला आसतना तिचेर अशुध्द असो आरोप कांय जाणांनी केलो. देखून सीताक आपली निरपराधीपण सिद्ध करपाखातीर अग्नि परीक्षा (अग्नी अडचणी) करची पडली . बायबलांतल्या महाकाव्यांत, पातक आनी मरणाचेर जैत मेळयल्या उपरांत , जेजू आपल्या मोगाची तयारी करपाक सर्गार गेलो, जाचे खातीर तो परत येतलो . ताचे पासून वेगळे आसतना, आमी अडचणींतल्यान वा परिक्षांनीय वचूंक जाय, जांकां बायबल उज्या कडेन तुळा करता; आमची निरपराधीपण सिद्ध करुंक न्हय, पूण ताच्या शुध्द मोगाक दूषित करपी त्या मोगा थावन स्वताक शुध्द करुंक. बायबलांत ही प्रतिमा वापरल्या
आमच्या प्रभू जेजू क्रिस्ताच्या देवाची आनी बापायची स्तुती जावंक जाय! ताणें आपल्या व्हड दयाळपणान आमकां जेजू क्रिस्ताच्या मेल्ल्यांतल्यान जिवंत जाल्ल्यान जिव्या आशेक नवो जल्म दिला, ४ आनी केन्नाच नाश जावंक शकना, लुटूंक शकना वा फीको जावंक शकना अशा वारसाक. हो वारसो तुमच्या खातीर सर्गार दवरला, ५ निमाण्या काळार प्रगट जावंक तयार आशिल्ल्या मोक्षाच्या येवपा मेरेन जे भावार्थान देवाच्या बळग्यान राखून दवरतात. ६ ह्या सगळ्या गजालींनी तुमी खूब खोशी जातात, जरी आतां थोड्या काळा खातीर तुमकां सगळ्या तरांच्या परिक्षांनी दुख्ख भोगचें पडलां आसूं येता. ७ तुमच्या भावार्थाची सिध्द जाल्ली खरेपण-भांगरापरस चड मोलाची, जी उज्यान शुध्द जाल्ली तरी नाशता-जेजू क्रिस्त प्रगट जातकच स्तुती, वैभव आनी मान मेळोवंक मेळची म्हणून हीं आयल्यात. ८ तुमी ताका पळोवंक नासलो तरी ताचो मोग करतात; आनी आतां तुमी ताका पळयना तरी ताचेर विस्वास दवरतात आनी अव्यक्त आनी वैभवशाली खोशेन भरतात, 9 कारण तुमच्या भावार्थाचो निमाणो परिणाम, तुमच्या जिवाचो तारण तुमकां मेळत आसा. 1 पेद्रू 1:3-9
… एक व्हड लग्नाक
जेजू आपल्या मोगा खातीर परत परत येतलो आनी मागीर तिका आपली न्हवरो करतलो अशें बायबलांत जाहीर केलां . देखून सगळ्या व्हडल्या महाकाव्यांतल्यान दिसता तशें बायबल लग्नान सोंपता. जेजून जें मोल दिल्लें ताका लागून ह्या लग्नाक वाट मेकळी जाल्या. तें लग्न आलंकारिक न्हय पूण खरेंच, आनी ताच्या लग्नाच्या आमंत्रणाक मान्य करपी लोकांक तो ‘ख्रिस्ताची न्हवरो’ म्हणटा. अशें म्हणटात: १.
आमी खोशी जावंक आनी खोशी जावंक आनी ताका महिमा दिवंक जाय!कित्याक कोंब्याचें लग्न आयलां आनी ताची न्हवरो तयार जाल्या.प्रकासणी19:7
जेजूची सोडवणूक ऑफर मेळपी लोक ताची ‘न्हवरो’ जातात. तो आमकां सगळ्यांक हें स्वर्गीय लग्न अर्पण करता. बायबल तुका आनी म्हाका ताच्या लग्नाक येवपाक ह्या आमंत्रणान सोंपता
आत्मो आनी न्हवरो म्हणटात, “ये!” आनी आयकपी म्हणूं, “ये!” तान लागिल्लो येवचो; आनी इत्सा आशिल्ल्या मनशान जिणेच्या उदकाचें फुकट दान घेवंक दिवचें.प्रकासणी22:17
महाकाव्यांत प्रवेश करचो: प्रतिसाद दिवन
जेजूंत आमकां दिल्लो संबंद समजून घेवपाखातीर रामायणांतलो सीता आनी राम हांचेमदलो संबंद भिंग म्हणून वापरिल्लो . आमचो मोग करपी देवाचो स्वर्गीय रोमान्स. ताचो लग्न प्रस्ताव मान्य करपी सगळ्यांक तो आपली न्हवरो म्हूण लग्न करतलो. खंयच्याय लग्न प्रस्तावा प्रमाण तुमकां, प्रस्ताव मान्य करपाक वा ना करपाक सक्रिय वांटो आसता. प्रस्ताव मान्य करतना तुमी त्या कालबाह्य महाकाव्यांत प्रवेश करतात जें रामायण महाकाव्याच्या भव्यतेक लेगीत आडखळून वता.